چنانچه بپذيريم که داده ­ها يکي از دارايي ­هاي ارزشمند سازماني هستند، بايد پذيرفت که اين دارايي ­هاي ارزشمند همانند هر دارايي ديگري نيازمند مديريت صحيح و اصولي است تا امکان بهره‌مندي مناسب از آن فراهم گردد. مجموعه ­اي از اصول، استانداردها و راهنماي مديريت درست داده‌ها توسط انجمن مديريت داده که به‌اختصار داما ناميده مي­ شود، گردآوري شده است و تحت عنوان DMBOK منتشر شده است. اين کتاب راهنمايي سريع و کاربردي بر DMBOK  اميدوار است به مخاطبين خود کمک کند تا نگرش کاملي نسبت به مفاهيم مديريت داده پيدا کنند و با فرايند آن و نحوه اجراي پروژه ­هاي مديريت داده در سازمان‌ها آشنا شوند. بخش ­هاي مختلف اين کتاب منطبق بر استاندارد DMBOK بوده و سعي شده است تا به اين استاندارد به شيوه اجرايي نگريسته شود، لذا به بخش ­هاي مختلف کاربردي نظير متدولوژي اجرا و ارزيابي در اين کتاب بيشتر پرداخته شده است. 

پيشگفتار 23

فصل اول: مديريت داده 25

1-1 مقدمه 27

1-1-1 داما و DMBOK 30

1-1-2 پيشران‌هاي کسب‌وکار 30

1-1-3 اهداف 31

1-2 مفاهيم پايه داده 31

1-2-1 داده و اطلاعات 33

1-2-2 داده به‌عنوان دارايي سازماني 34

1-2-3 اصول مديريت داده 35

1-2-4 تفاوت اطلاعات با ساير دارايي‌هاي سازمان 36

1-2-5 چالش‌هاي مديريت داده 38

1-2-6 استراتژي مديريت داده 40

1-2-7 چارچوب مديريت داده 42

1-2-8 مدل هم‌راستايي استراتژيک 42

1-2-9 مدل اطلاعات آمستردام 43

1-2-10 مدل چارچوب DAMA-DMBOK 44

1-2-11 هرم DMBOK يا مدل Aiken 48

1-2-12 مدل تکامل‌يافته 49

1-2-13 ارزشگذاري داده‌ها 51

فصل دوم: حاکميت داده 55

2-1 مقدمه 57

2-1-1 پيش‌ران‌هاي کسب‌وکار 59

2-1-2 اهداف و اصول 60

2-2 مفاهيم پايه 62

2-2-1 سازمان داده محور 62

2-2-2 سازمان حاکميت داده‌ها 62

2-2-3 انواع داده‌بان 65

2-3 فعاليت‌ها 66

2-4 ابزارها و تکنيک‌ها 74

2-5 راهنماي اجرا 76

2-5-1 سنجه‌ها 77

فصل سوم: معماري اطلاعات 79

3-1 مقدمه 81

3-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 82

3-1-2 خروجي‌ها و تجربيات معماري داده 83

3-2 مفاهيم پايه 84

3-2-1 دامنه معماري سازماني 84

3-2-2 چارچوب معماري سازماني 85

3-2-3 چارچوب زکمن 86

3-2-4 چارچوب معماري سازماني فدرال 87

3-2-5 معماري داده سازماني 88

3-2-6 مدل داده سازماني 89

3-2-7 طراحي جريان داده 92

3-3 فعاليت‌ها 95

3-3-1 ايجاد تجربيات معماري داده 95

3-3-2 يکپارچگي با معماري سازماني 100

3-4 ابزارها 100

3-4-1 ابزارهاي مدل‌سازي داده 100

3-4-2 نرم‌افزار مديريت دارايي‌ها 101

3-4-3 برنامه‌هاي طراحي گرافيکي 101

3-5 تکنيکها 102

3-5-1 طرح‌ريزي چرخه حيات 102

3-5-2 شفافيت نمودارها 102

3-6 راهنماي اجرا 103

3-6-1 ارزيابي آمادگي / ارزيابي ريسک 104

3-6-2 تغيير فرهنگ و تغييرات سازماني 105

3-6-3 حاکميت معماري داده 106

3-6-4 سنجه‌ها 106

فصل چهارم: طراحي و مدل‌سازي داده 109

4-1 مقدمه 111

4-1-1 پيش‌ران‌هاي کسب‌وکار 112

4-1-2 اهداف و اصول 112

4-2 مفاهيم پايه 113

4-2-1 مدل‌سازي داده و مدل داده 113

4-2-2 انواع داده‌هايي که بايد مدل شود 114

4-2-3 مؤلفه‌هاي مدل داده 114

4-3 فعاليت‌ها 115

4-3-1 برنامه‌ريزي براي مدل‌سازي داده 115

4-3-2 ساخت مدل داده 116

4-3-3 مرور مدل داده‌اي 119

4-3-4 پشتيباني مدل‌هاي داده 119

4-4 ابزارها 120

4-4-1 ابزارهاي مدل‌سازي داده 120

4-4-2 ابزارهاي پروفايل داده 120

4-4-3 مخزن فرا داده 120

4-4-4 الگوي مدل داده 121

4-5 به‌روش‌ها 121

4-5-1 مدل‌هاي داده‌اي صنعت 121

4-5-2 بهروش‌ها در استانداردهاي نام‌گذاري 121

4-5-3 بهروش‌هاي طراحي پايگاهداده 121

4-6 حاکميت مدل داده 122

4-6-1 مديريت کيفيت طراحي و مدل داده 122

4-6-2 سنجه‌هاي مدل‌سازي داده 124

فصل پنجم: ذخيره‌سازي و عمليات داده 129

5-1 مقدمه 131

5-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 132

5-1-2 اهداف و اصول 132

5-2 مفاهيم پايه 135

5-2-1 شيوه تقسيم‌کار بين چند DBA 136

5-2-2 معماري پايگاهداده 137

5-2-3 مجازي سازي و پردازش ابري 138

5-2-4 انواع پردازش پايگاه داده 140

5-2-5 قضيه CAP 141

5-2-6 رسانه ذخيره سازي داده ها 142

5-2-7 محيط هاي پايگاه داده 142

5-2-8 ساختار پايگاه داده 144

5-2-9 عمليات متداول پايگاه داده 149

5-3 فعاليت‌ها 151

5-3-1 مديريت تکنولوژي پايگاه داده 152

5-3-2 مديريت بانک اطلاعاتي 154

5-4 ابزارها 162

5-4-1 ابزارهاي مدل‌سازي داده 162

5-4-2 ابزارهاي پايش بانک اطلاعاتي 163

5-4-3 ابزارهاي مديريت بانک اطلاعاتي 163

5-4-4 ابزارهاي پشتيباني توسعه‌دهندگان 163

5-5 تکنيک‌ها 164

5-5-1 اجراي تست در محيط کم ريسک 164

5-5-2 استانداردهاي نام‌گذاري در لايه فيزيکي 164

5-5-3 انجام تغييرات از طريق کدنوشته 164

5-6 راهنماي اجرا 164

5-6-1 ارزيابي آمادگي / ارزيابي ريسک 164

5-6-2 تغييرات سازماني و فرهنگي 164

5-6-3 سنجه‌ها 165

فصل ششم: مديريت فراداده 167

6-1 مقدمه 169

6-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 170

6-1-2 اهداف و اصول 171

6-2 مفاهيم پايه 172

6-2-1 تقسيم‌بندي فراداده 173

6-2-2 فراداده عملياتي 173

6-2-3 استاندارد ايزو/ آي اي سي 11179 174

6-2-4 استاندارد فراداده دولت الکترونيکي انگلستان 174

6-2-5 فراداده براي داده‌هاي غير ساخت‌يافته 176

6-2-6 منبع فراداده 176

6-3 فعاليت‌ها 177

6-3-1 تدوين استراتژي فراداده 177

6-3-2 درک نيازمندي‌هاي فراداده 177

6-3-3 تعريف معماري فراداده 178

6-3-4 ايجاد و پشتيباني فراداده 180

6-3-5 اجراي پرس‌وجو، گزارش‌گيري و تحليل فراداده 181

6-4 ابزارها 181

6-4-1 ابزارهاي مديريت مخزن فراداده 181

6-5 تکنيک‌ها 181

6-6 راهنماي اجرا 182

6-6-1 ارزيابي ريسک/ارزيابي آمادگي 182

6-6-2 تغييرات سازماني و فرهنگي 183

6-6-3 حاکميت فراداده 183

6-6-4 مستندسازي راهکارهاي فراداده 183

6-6-5 استانداردهاي فراداده 183

6-6-6 سنجه‌ها 184

فصل هفتم: داده‌هاي مرجع و اطلاعات داده 185

7-1 مقدمه 187

7-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 188

7-1-2 اهداف و اصول راهنما 189

7-2 مفاهيم پايه 190

7-2-1 تفاوت‌هاي بين اطلاعات پايه و داده هاي مرجع 190

7-2-2 داده‌هاي مرجع 192

7-2-3 اطلاعات پايه 199

7-2-4 گام هاي پردازشي کليدي مديريت اطلاعات پايه 203

7-2-5 انواع اطلاعات پايه 210

7-3 فعاليت‌ها 211

7-3-1 فعاليت‌هاي مديريت اطلاعات پايه 211

7-3-2 فعاليت‌هاي داده‌هاي مرجع 216

7-4 ابزارها و روش‌ها 218

7-5 راهنماي اجرا 219

7-5-1 پايبندي به معماري داده‌هاي مرجع 219

7-5-2 نظارت بر حرکت داده‌ها 219

7-5-3 مديريت تغيير داده‌هاي مرجع 220

7-5-4 توافقات اشتراک داده‌ها 221

7-5-5 سازمان‌ها و تغييرات فرهنگي 221

7-5-6 حاکميت داده‌هاي مرجع و اطلاعات پايه 222

7-5-7 سنجه ها 223

فصل هشتم: يکپارچگي و تبادل اطلاعات 225

8-1 مقدمه 227

8-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 229

8-1-2 اهداف و اصول 230

8-2 مفاهيم پايه 230

8-2-1 استخراج، انتقال و بارگذاري داده‌ها 230

8-2-2 مدل‌هاي تعامل 235

8-2-3 گذرگاه سرويس سازماني 236

8-2-4معماري سرويس گرا 237

8-3 فعاليت‌ها 238

8-3-1 برنامه‌ريزي و تحليل 238

8-3-2 طراحي راهکارهاي يکپارچگي داده 241

8-3-3 توسعه راهکارهاي يکپارچگي داده 243

8-3-4 اجرا و پايش 246

8-4 ابزارها 246

8-4-1 بزارهاي انتقال داده‌ها و ETL 246

8-4-2 سرور مجازي‌سازي داده‌ها 246

8-4-3 گذرگاه سرويس سازماني 246

8-4-4 موتور قواعد کسب‌وکار 247

8-4-5 ابزارهاي مدل‌سازي داده و فرايند 247

8-4-6 ابزارهاي پروفايل داده 247

8-4-7 مخزن فراداده 248

8-5 تکنيک‌ها 248

8-6 راهنماي اجرا 248

8-6-1 ارزيابي ريسک/آمادگي 248

8-6-2 تغييرات سازماني و فرهنگي 249

8-6-3 حاکميت يکپارچه‌سازي و تبادل داده 249

8-6-4 توافقنامه اشتراک داده 249

8-6-5 رده‌بندي داده 250

8-6-6 سنجه‌هاي يکپارچگي داده 250

فصل نهم: کيفيت داده‌ها 252

9-1 مقدمه 254

9-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 254

9-1-2 اهداف و اصول 256

9-2 مفاهيم پايه 257

9-2-1 کيفيت داده 257

9-2-2 ابعاد کيفيت داده 257

9-2-3 استاندارد ايزوي کيفيت داده 261

9-2-4 چرخه حيات کيفيت داده 262

9-2-5 قواعد کسب‌وکار مرتبط باکيفيت داده 264

9-2-6 ريشه‌هاي بي‌کيفيتي داده‌ها 265

9-2-7 ايرادات ناشي از پردازش اطلاعات 267

9-2-8 ابزارهاي پروفايل داده 267

9-2-9 پاک‌سازي داده‌ها 268

9-2-10 غني‌سازي داده‌ها 268

9-3 فعاليت‌ها 268

9-3-1 تعريف داده باکيفيت 269

9-3-2 تعريف استراتژي کيفيت داده 269

9-3-3 شناسايي داده‌ها و قواعد کسب‌وکار مهم 270

9-3-4 داده‌هاي حساس 270

9-3-5 انجام ارزيابي اوليه کيفيت داده 272

9-3-6 تعريف اهداف ارزيابي 272

9-3-7 شناسايي و اولويت‌بندي بهبودهاي احتمالي 273

9-3-8 تعريف اهداف بهبود کيفيت داده 273

9-3-9 طراحي و اجراي عمليات کيفيت داده 274

9-3-10 ايجاد توافقنامه سطح سرويس کيفيت داده 280

9-3-11 تهيه گزارش‌هاي کيفيت داده 281

9-4 ابزارها 282

9-4-1 ابزارهاي پروفايلينگ داده 282

9-4-2 ابزارهاي پرس‌وجوي داده‌ها 282

9-4-3 ابزارهاي مدل‌سازي و ETL 283

9-4-4 قالب قواعد کيفيت داده 283

9-4-5 مخزن فراداده 283

9-5 تکنيک ها 283

9-5-1 اقدامات پيشگيرانه 283

9-5-2 فعاليت‌هاي اصلاحي 284

9-5-3 سنجه‌هاي کيفيت داده 285

9-5-4 تحليل علت ريشه‌اي 287

9-6 راهنماي اجرا 288

9-6-1 ارزيابي آمادگي / ارزيابي ريسک 289

9-6-2 تغييرات سازماني و فرهنگي 290

9-6-3 کيفيت داده و حاکميت داده 290

9-6-4 سياست‌هاي کيفيت داده 291

9-6-5 سنجه‌ها 291

فصل دهم: مديريت محتوا و مستندات 293

10-1 مقدمه 295

10-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 296

10-1-2 اهداف 296

10-2 مفاهيم پايه 298

10-3 فعاليت‌ها 301

10-3-1 برنامه‌ريزي مديريت چرخه حيات 301

10-3-2 مديريت چرخه زندگي 304

10-3-3 انتشار و ارائه محتوا 312

10-3-4 فعاليت‌هاي مرتبط با شواهد الکترونيکي 313

10-4 ابزارها 315

10-4-1 سيستم مديريت محتواي سازماني 315

10-4-2 مديريت مستندات 315

10-4-3 سيستم‌هاي مديريت محتوا 316

10-4-4 پردازش تصوير 316

10-4-5 ابزارهاي همکاري 317

10-4-6 فرمت‌هاي استاندارد 317

10-5 تکنيک‌ها 317

10-5-1 دستورالعمل پاسخ به دعوي حقوقي 318

10-6 راهنماي اجرا 318

10-6-1 ارزيابي آمادگي/ ارزيابي ريسک 319

10-6-2 سازمان‌ها و تغييرات فرهنگي 321

10-6-3 حاکميت محتواها و مستندات 321

10-6-4 سنجه ها 324

فصل يازدهم: امنيت 328

11-1 مقدمه 330

11-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 332

11-1-2 اهداف و سياست‌ها 333

11-2 مفاهيم پايه 334

11-2-1 آسيب‌پذيري 335

11-2-2 تهديد 335

11-2-3 ريسک 335

11-2-4 فرايندهاي امنيت 336

11-2-5 نظارت 337

11-2-6 انواع امنيت داده 337

11-2-7 انواع محدوديت‌هاي امنيت داده‌ها 338

11-2-8 سيستم مديريت شناسه کاربري 347

11-2-9 امنيت ارتباطات الکترونيکي 348

11-3 فعاليت‌ها 348

11-3-1 شناسايي الزامات امنيت داده‌ها 349

11-3-2 تعريف سياست‌هاي امنيت داده‌ها 354

11-3-2 تعريف استانداردهاي امنيت داده‌ها 356

11-4 ابزارها 365

11-4-1 نرم‌افزار ويروس ياب/ نرم‌افزار امنيتي 366

11-4-2 HTTPS 366

11-4-3 ابزارهاي مديريت شناسه کاربري 366

11-4-4 نرم‌افزار تشخيص و جلوگيري از نفوذ 366

11-4-5 ديوارهاي آتش 367

11-4-6 تغيير و رمزگذاري داده‌ها 367

11-5 تکنيک‌ها 367

11-5-1 استفاده از ماتريس CRUD 367

11-5-2 مديريت وصله هاي امنيتي 367

11-5-3 ثبت اطلاعات مرتبط با امنيت داده‌ها در فراداده 368

11-5-4 ارزيابي‌ها 368

11-5-5 نيازهاي امنيتي در شرايط پروژه 371

11-6 راهنماي اجرا 371

11-6-1 ارزيابي آمادگي/ ارزيابي ريسک 371

11-6-2 سازمان و تغييرات فرهنگي 372

11-6-3 اجازه دسترسي به داده‌هاي کاربر 372

11-6-4 امنيت داده‌ها در دنياي خارجي 373

11-6-5 امنيت داده‌ها در محيط‌هاي ابري 374

11-6-6 سازمان امنيت داده 374

فصل دوازدهم: کسبوکار هوشمند 377

12-1 مقدمه 379

12-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 380

12-1-2 اهداف و اصول 380

12-2 مفاهيم پايه 381

12-2-1 کسب‌وکار هوشمند 381

12-2-2 انباره داده 381

12-2-3 ايجاد انباره داده 382

12-2-4 مدل چندبعدي کيمبال 385

12-2-5 معماري انباره داده 387

12-2-6 بارگذاري اطلاعات 387

12-2-7 کسب وکار هوشمند 389

12-3 فعاليت‌ها 391

12-3-1 شناسايي نيازمندي‌ها 391

12-3-2 تعيين معماري انباره داده 392

12-3-3 طراحي انباره داده و انبارک داده 392

12-3-4 اجراي پورتفوليوي کسب‌وکار هوشمند 393

12-3-5 نگهداشت محصولات داده‌اي 393

12-4 ابزارها 395

12-4-1 مخزن فراداده 395

12-4-2 ابزارهاي يکپارچگي داده 395

12-4-3 ابزارهاي کسب‌وکار هوشمند 395

12-5 تکنيک ها 396

12-6 راهنماي اجرا 396

12-6-1 ارزيابي آمادگي/ريسک 396

12-6-2 حاکميت انباره داده / کسب‌وکار هوشمند 397

12-6-3 سنجه‌ها 397

فصل سيزدهم: ارزيابي بلوغ مديريت داده 399

13-1 مقدمه 401

13-1-1 پيشران‌هاي کسب‌وکار 402

13-1-2 اهداف و اصول 404

13-2 مفاهيم پايه 404

13-2-1 سطوح ارزيابي 404

13-2-2 معيار ارزيابي 406

13-2-3 چارچوب هاي ارزيابي 408

13-3 فعاليت‌ها 410

13-3-1 برنامه ريزي فعاليت‌هاي ارزيابي 410

13-3-2 اجراي ارزيابي بلوغ 413

13-3-3 تفسير نتايج 414

13-3-4 ايجاد برنامه بهبود و اقدامات اصلاحي 415

13-3-5 ارزيابي مجدد بلوغ 416

13-4 ابزارها 416

واژه نامه فارسي به انگيسي 417

فهرست مراجع 427